Bà mẹ Việt Nam Anh Hùng, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Mai Thị Út (tên gọi thân mật là má Tám Hợi) (1912-1994), tại ấp Mỹ Đa, xã Mỹ Hạnh Trung, thị xã Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang. Bà mẹ Việt Nam anh hùng- Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Mai Thị Út có chồng và 2 con trai là liệt sĩ.

Năm 1930, mẹ được cha đính ước với ông Nguyễn Văn Hợi, sinh năm 1910, ở ấp Láng Biển, xã Mỹ Phước Tây, thị xã Cai Lậy. Mẹ về làm dâu trong một gia đình nông dân nghèo, làm tá điền cho địa chủ và tham gia cách mạng trong kháng chiến chống Pháp. Trong kháng chiến chống Mỹ, là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, mẹ giữ cấp bậc thượng úy Phòng Hậu cần Quân khu 8 và làm các nhiệm vụ như: giao liên hợp pháp, chuyển vũ khí, thuốc men. Trong suốt thời gian phục vụ cách mạng, mẹ Mai Thị Út khéo léo tổ chức quần chúng đấu tranh gây ảnh hưởng lớn trong phong trào đấu tranh chính trị ở các xã phía bắc của thị xã Cai Lậy. Bằng sự mưu trí, thông minh, dũng cảm, mẹ đã vận chuyển hàng trăm tấn vũ khí, thuốc men cho các đơn vị.

Bà mẹ Việt Nam anh hùng, Anh hùng LLVTND Mai Thị Út

Câu chuyện về người nữ giao liên lừng lẫy miền Tây Nam Bộ bắt đầu từ một cảnh buồn. Chồng mẹ, ông Nguyễn Văn Hợi tham gia cách mạng từ những năm 1930 và đã dìu dắt mẹ giác ngộ cách mạng, rồi tham gia hoạt động cùng Hội Phụ nữ Cứu quốc xã Mỹ Phước Tây. Thời kỳ ấy, mẹ Út đã cùng chị em tải gạo, đạn, thương binh cho bộ đội trong căn cứ kháng chiến Đồng Tháp Mười. Mẹ cũng đào hầm ngay trong nhà mình để nuôi giấu cán bộ. Đến thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, ông Hợi được phân công làm Trưởng Công an, rồi Bí thư xã Mỹ Phước Tây. Ngày 5 tháng 7 năm 1961, trên đường đi dự lớp tập huấn của Huyện ủy, ông đã bị địch bắt trong một trận càn. Không khuất phục, ông bị địch giết hại, mang xác bỏ ở Tân Hòa Tây. Sau nhiều đêm liên tục tìm đủ mọi cách qua mắt địch, mẹ Út cùng đồng đội mới mang được thi thể chồng về mai táng.

Năm 1954, mẹ Út bắt đầu hoạt động bí mật tại xã. Tháng 01 năm 1960, mẹ được phân công làm Hội trưởng Hội Phụ nữ xã Mỹ Phước Tây. Năm 1961, phụ nữ miền Nam dấy lên các phong trào đấu tranh chống Mỹ, cứu nước. Với nhiệm vụ của một cán bộ phụ nữ, mẹ Út móc nối các cơ sở cách mạng để tuyên truyền, giác ngộ lý tưởng cách mạng và cùng chị em tham gia nhiều cuộc mít-tinh, biểu tình chống đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai; chống chính sách dồn dân vào khu trù mật, phá ấp chiến lược…, buộc chúng phải nhượng bộ, đền bù nhân mạng, xử lý tên đã bắn chết người, nhận đơn kiến nghị của nhân dân, chấm dứt việc bắn pháo bừa bãi.

Mẹ tiếp tục nhận nhiệm vụ vận chuyển, mua sắm nguyên vật liệu cho đơn vị hậu cần của Tỉnh đội Mỹ Tho để sản xuất vũ khí. 8 người con của mẹ (6 trai, 2 gái) đều giúp mẹ bằng cách đi gom tiền và mua vật dụng, thuốc tây, gạo… ở chợ Cai Lậy. Người cháu nội của mẹ Út-ông Nguyễn Chí Phi (sau này trở thành giám đốc Công an tỉnh Tiền Giang)-được mẹ Út chở theo để che mắt kẻ thù trong những chuyến công tác dọc ngang khắp vùng sông nước. Để qua mặt quân địch, mẹ Út cải tạo chiếc thuyền dùng hàng ngày thành thuyền hai đáy. Phía trên mẹ vẫn chở các hàng hóa, vật dụng bình thường, đáy phía dưới cất trữ vũ khí, thuốc tây vận chuyển vào cứ. Sau hàng trăm chuyến vận chuyển trót lọt, mẹ Mai Thị Út đã bị quân địch chú ý.

Năm 1965, địch tổ chức chặn bắt mẹ. May mắn, mẹ Út nhận được tin trước, nên đã dìm xuồng, ghé nhà người quen, trốn thoát. Lần khác, mẹ giấu gần chục thùng đạn đại liên dưới đáy thứ hai. Khi vào tới bốt kênh 12 thuộc địa bàn xã Mỹ Hạnh Trung, địch đón xét, mẹ Út nhanh tay tháo đáy thả hàng xuống sông nhưng vẫn sót một thùng. Mẹ bị địch bắt, tra tấn dã man gẫy 3 xương sườn. Tuy nhiên, do không có đủ bằng chứng nên quân địch phải trả tự do cho mẹ Út. Về nhà được nửa tháng, dù vết thương vẫn hành hạ, mẹ lại tiếp tục công việc giao liên công khai.

Giai đoạn 1972-1974, quân địch truy lùng dữ dội, đường dây hậu cần bị cắt đứt cả trên bộ lẫn thủy. Nhiều chiến sĩ giao liên đã ngã xuống, vũ khí, thuốc men không vận chuyển được đến chiến trường. Để chuẩn bị cho Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Tỉnh đội Mỹ Tho mời mẹ Út về bàn việc chuyển hàng công khai đường thủy từ biên giới Cam-pu-chia về bằng thuyền hai đáy. Khi ấy, mặc dù đã ngoài 60 tuổi, nhưng mẹ vẫn hăng hái nhận nhiệm vụ vận chuyển hàng từ biên giới Cam-pu-chia về căn cứ để trang bị cho bộ đội sử dụng. Không những thế, mẹ liên tục mở rộng địa bàn hoạt động, cùng các con làm giao liên hợp pháp cho đơn vị Y4, đặc khu Sài Gòn-Chợ Lớn.

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, mẹ Mai Thị Út tiếp tục làm Hội trưởng Hội Phụ nữ xã Mỹ Phước Tây. Năm 1977, mẹ được phong quân hàm thượng úy và nghỉ hưu. Trải qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, chồng và hai con trai mẹ (Nguyễn Văn Đô, sinh năm 1935, tham gia bộ phận cơ yếu của Văn phòng Tỉnh ủy Mỹ Tho năm 1952. Nguyễn Văn Nở, sinh năm 1943, tham gia Tiểu đoàn 267) đã hy sinh. Với những đóng góp to lớn cho hai cuộc kháng chiến, mẹ Mai Thị Út được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân và được tặng thưởng 1 Huân chương Chiến công hạng Ba.

Ngày 5 tháng 8 năm 1994, mẹ qua đời và an táng tại ấp Láng Biển, xã Mỹ Phước Tây. Ngày 17 tháng 12 năm 1994, mẹ được truy tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng và ngày 20 tháng 12 năm 1994, Chủ tịch nước tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Tài liệu tham khảo: http://ct.qdnd.vn/ho-so-tu-lieu/nu-giao-lien-doc-ngang-vung-song-nuoc-521331

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 8 tháng 11 năm 2018

Huỳnh Thị Kim Loan

(Viên chức phòng Tuyên truyền-Thuyết minh-Thư viện)