English
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Gia đình là tế bào của xã hội, là một thiết chế xã hội đặc biệt trong cơ cấu của xã hội. Sự ổn định và phát triển của gia đình có vị trí, vai trò hết sức quan trọng đối với sự ổn định và phát triển xã hội.
Trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa (sau đây viết tắt là CNH-HĐH) đất nước, với sự tăng trưởng về kinh tế, sự phát triển về văn hóa, thông tin, sự giao lưu ngày càng mở rộng của đất nước, gia đình Việt Nam đang được thụ hưởng các thành quả của sự phát triển; đời sống vật chất và tinh thần của con người, của các gia đình ngày càng được cải thiện; những giá trị nhân văn mới của gia đình cũng được tiếp thu, xây dựng và phát triển.
Bên cạnh đó, gia đình Việt Nam hiện nay cũng đang chịu tác động và đứng trước nhiều khó khăn, thách thức: một số giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam bị mai một; mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình thiếu chặt chẽ, “tình trạng ly hôn, ly thân, sống thử, không đăng ký kết hôn, tệ nạn xã hội xâm nhập vào gia đình, xuất hiện ngày càng nhiều; tình trạng tảo hôn, bạo lực gia đình vẫn còn xảy ra; tình trạng buôn bán phụ nữ, xâm hại tình dục trẻ em diễn biến phức tạp; tình trạng phụ nữ lấy chồng nước ngoài qua môi giới không giảm…”; bạo lực gia đình còn là nỗi lo của các gia đình; phân hóa giàu-nghèo giữa các gia đình ngày càng tăng…đã tác động, ảnh hưởng lớn đến các hoạt động xây dựng gia đình của tổ chức Hội phụ nữ.
Là tổ chức đại diện cho các tầng lớp phụ nữ, có chức năng chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của phụ nữ, trong thời gian qua, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam luôn nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm nòng cốt của mình trong công tác gia đình và đã chủ động, tích cực chỉ đạo, triển khai các hoạt động góp phần xây dựng gia đình Việt Nam bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc. Trong những năm sắp tới, Hội LHPNVN tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động hỗ trợ phụ nữ xây dựng gia đình hạnh phúc, bền vững nhằm thực hiện các mục tiêu Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030 góp phần cùng toàn xã hội xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc và phát triển bền vững.
II.VĂN HÓA GIA ĐÌNH VIỆT NAM TRONG THỜI KỲ CÔNG NGHIỆP HOÁ HIỆN ĐẠI HOÁ
1. Văn hóa gia đình
Văn hóa gia đình là một trong những lĩnh vực cơ bản của văn hóa, bao gồm những giá trị, chuẩn mực, cách ứng xử chi phối đời sống và các mối quan hệ trong gia đình, cũng như mối quan hệ gia đình với xã hội. Văn hóa gia đình được thể hiện như là truyền thống gia đình, dòng họ, do mỗi gia đình xây dựng nên hệ giá trị, chuẩn mực trở thành nếp nhà.
Nội dung văn hóa gia đình bao gồm bảo tồn và phát triển nòi giống; Giáo dục trong gia đình; Ứng xử và ứng xử văn hóa. Các nội dung văn hóa gia đình được chuyển tải thông qua các hoạt động của gia đình, trong mối quan hệ giữa các thành viên cũng như qui mô của gia đình (cấu trúc của gia đình) và thực hiện các chức năng gia đình trong sự phát triển.
2.Giá trị truyền thống của văn hóa gia đình Việt Nam
Giá trị truyền thống của văn hóa gia đình Việt Nam được thể hiện ở cấu trúc, quy mô và chức năng của gia đình.
Giá trị cấu trúc là biểu hiện các mối quan hệ bên trong của gia đình, bao gồm quan hệ giữa vợ – chồng, quan hệ giữa cha mẹ – con cái, quan hệ giữa anh – chị – em và quan hệ giữa ông bà – con cháu
Văn hóa gia đình Việt Nam xây dựng trên nền tảng đạo lý thủy chung, tình nghĩa vợ chồng; quan hệ giữa cha mẹ với con cái lấy “đạo hiếu” làm trọng; quan hệ anh chị em đề cao giá trị “trên kính dưới nhường”, hòa thuận với nhau
Qui mô gia đình truyền thống Việt Nam là gia đình nhiều thế hệ cùng chung sống được gọi là “tam (tứ) đại đồng đường”, là khi con cháu dù đã có vợ, chồng, sinh con cái vẫn tiếp tục chung sống với ông bà, cha mẹ.
Chức năng gia đình thể hiện cụ thể ở chức năng tái sản sinh thành viên mới cho gia đình và xã hội; nuôi dưỡng, giáo dục, hình thành nhân cách; thỏa mãn nhu cầu tình cảm cho các thành viên gia đình và chức năng kinh tế
3. Văn hóa gia đình Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa
* Xu hướng phát triển từ gia đình truyền thống sang gia đình hiện đại
Mô hình văn hóa gia đình hiện đại tồn tại, phát triển trên cơ sở nền tảng của xã hội đô thị, của văn minh công nghiệp và nền kinh tế hàng hóa sản xuất lớn. Nước ta đang bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, trước yêu cầu của xã hội mới, mô hình văn hóa gia đình hiện đại đã và đang có dấu hiệu phát triển và được thúc đẩy ngày càng rõ nét.
Cơ cấu gia đình từ gia đình nhiều thế hệ chuyển thành gia đình hạt nhân với một, hai thế hệ. Qui mô gia đình nhỏ, gia đình hạt nhân tạo cơ hội cho các cá nhân được khẳng định mình trong lựa chọn nghề nghiệp, nơi cư trú, hôn nhân. Cũng từ đó, quan hệ hôn nhân theo hướng ngày càng tự do dựa trên cơ sở tình yêu nam – nữ là chủ yếu, tuổi kết hôn tăng cao so với trước. Tính chất đa chức năng của gia đình: tái sản sinh – kinh tế – văn hóa – xã hội hóa ngày càng đan xen vào nhau rõ nét và được phát huy tốt đối với từng thành viên gia đình…
Nhìn chung việc thay đổi quy mô gia đình và các biến đổi của nó đã tạo điều kiện cho quan hệ bình đẳng, dân chủ trong gia đình. Điều này còn đồng nghĩa với việc giảm sinh, giữ vững quy mô dân số hợp lý, chất lượng nguồn nhân lực, góp phần đáp ứng yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa – hiện đại hóa và đô thị hóa đất nước.
* Công nghiệp hóa – hiện đại hóa góp phần xác lập các điều kiện xã hội thuận lợi hơn để xây dựng, phát triển đời sống gia đình và văn hóa gia đình
Những nét mới của văn hóa gia đình trong quá trình hiện đại hóa nhằm phù hợp với tiến trình công nghiệp hóa có tác động tích cực trên nhiều mặt đặc biệt là vấn đề bình đẳng giới. Năm 1980, Chính phủ Việt Nam đã ký cam kết thực hiện Công ước về xoá bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử đối với phụ nữ. Năm 2006, Quốc hội đã thông qua Luật Bình đẳng giới và Luật Phòng, chống bạo lực gia đình. Chính phủ, thông qua Ủy ban quốc gia vì sự tiến bộ của phụ nữ đã có nhiều nỗ lực để tuyên truyền, cung cấp kiến thức về giới và bình đẳng giới đến mọi đối tượng… Vai trò người phụ nữ Việt Nam ngày càng quan trọng trong đời sống xã hội trên mọi lĩnh vực chính trị – kinh tế – văn hóa… Các dịch vụ xã hội ngày càng phát triển, điều kiện, vật chất – kỹ thuật ngày càng cao thuận lợi cho sự phát triển của cá nhân, góp phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng phụ nữ, tạo điều kiện cho họ phát huy tiềm năng bản thân, tham gia tích cực vào các hoạt động xã hội…
Công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập quốc tế đã tạo cho gia đình Việt Nam cơ hội tiếp cận thêm nhiều giá trị văn hóa mới. Gia đình với tư cách là đơn vị kinh tế, tham gia ngày càng nhiều, sâu vào nền kinh tế; tạo ra sự năng động linh hoạt và tính đa dạng của cung và cầu trong nền kinh tế thị trường. Quá trình đô thị hóa sẽ tạo thêm nhiều cơ hội và điều kiện thực tế để góp phần chăm lo, phát triển đời sống gia đình và văn hóa gia đình trên mọi mặt liên quan cả về đời sống vật chất lẫn đời sống tinh thần…
Bên cạnh đó, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa cũng có tác động tiêu cực đến các giá trị văn hóa gia đình truyền thống. Những xung đột về giá trị truyền thống và hiện đại, ảnh hưởng của tư tưởng Nho giáo làm cho vai trò, trách nhiệm và mối quan hệ giới trong xã hội Việt Nam bị hạn chế, hành vi gia trưởng, xu hướng hạ thấp vị trí của phụ nữ trong gia đình, không công nhận đầy đủ vai trò và đóng góp của phụ nữ, trọng con trai hơn con gái… Sâu xa hơn là xung đột giữa “quyền lực truyền thống” của nam giới trong gia đình với sự bình đẳng giới, giữa quyền trẻ em và sự áp đặt của cha mẹ, giữa tự do sống chung không kết hôn, tự do tình dục với việc tuân thủ luật pháp, phong tục và đạo đức truyền thống v.v…
Hơn nữa, mặt trái của cơ chế kinh tế thị trường đã tạo ra một số hậu quả tiêu cực cho sự phát triển của gia đình. Vật chất, tiền bạc có thể trở thành thước đo giá trị như là một “chuẩn mực sống” quan trọng. Tính thực dụng có thể trở thành một thứ triết lý, đạo lý thậm chí là lối sống, nếp sống phổ biến của nhóm thị dân… Tình trạng ly hôn ngày càng tăng, cha mẹ ít có thời gian chăm sóc, giáo dục, quan tâm đến tình cảm, tâm lý của trẻ dẫn đến trẻ có nhiều thời giờ rỗi, tò mò trước những cám dỗ, cạm bẫy mà không lường trước được hậu quả. Gia đình dễ đổ vỡ do mâu thuẫn về kinh tế, bạo hành trong gia đình, vợ hoặc chồng ngoại tình, thậm chí do tình dục không hòa hợp v.v… Gia đình với tư cách là một tế bào của xã hội, là môi trường văn hóa gần gũi nhất của con người đang có xu hướng ngày càng nhỏ bé và kém bền vững do hoạt động kinh tế thị trường ngày càng bành trướng và có tác động tiêu cực rất khó lường ở các đô thị công nghiệp hóa và hiện đại hóa…
III. HỘI LHPN VIỆT NAM VỚI VIỆC XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN GIA ĐÌNH VIỆT NAM
1. Tầm quan trọng của gia đình
Ngay từ khi mới thành lập và trong suốt quá trình hoạt động, trong bất kỳ điều kiện hoàn cảnh nào, Hội LHPN Việt Nam cũng luôn đánh giá đúng vai trò vị trí của gia đình, của người phụ nữ trong gia đình, luôn quan tâm đến vấn đề xây dựng gia đình và đưa xây dựng gia đình trở thành một nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên của các cấp Hội phụ nữ.
Lúc sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy “…Quan tâm đến gia đình là đúng vì nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, xã hội tốt thì gia đình càng tốt, gia đình tốt thì xã hội mới tốt. Hạt nhân của xã hội là gia đình. Chính vì muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội mà phải chú ý hạt nhân cho tốt”. Bác gọi gia đình là hạt nhân của xã hội, nghĩa là gia đình rất quan trọng đối với xã hội. Gia đình có được xây dựng bền vững, giàu đẹp, vẻ vang,…thì xã hội mới bền vững, giàu đẹp, vẻ vang… Văn hóa gia đình được giữ gìn và phát triển thì văn hóa xã hội mới trở nên tốt đẹp.
Ở nước ta hiện nay, vấn đề gia đình đang được đặt ra với vị trí mang tầm chiến lược quốc gia. Gia đình với ý nghĩa “hạt nhân” của xã hội có vai trò duy trì những giá trị văn hóa, đạo đức của mỗi cộng đồng, góp phần xây dựng nền văn hóa, đạo đức của cả xã hội, có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự ổn định và phát triển xã hội.
Ngay từ khi bước vào sự nghiệp đổi mới, Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ VI đã khẳng định:“Gia đình là tế bào của xã hội, có vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp xây dựng chế độ mới, nền kinh tế mới, con người mới” và liên tục trong các Nghị quyết Đại hội VII, VIII, IX đều đề cập đến vị trí, vai trò của gia đình trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, đến Đại hội X của Đảng thì vị trí, vai trò của gia đình lại được xác định cụ thể và rõ ràng hơn: “Phát huy giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam, thích ứng với những giá trị của quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa. Xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, thật sự là tổ ấm của mỗi người, là tế bào lành mạnh của xã hội, là môi trường quan trọng hình thành, nuôi dưỡng và giáo dục nhân cách con người, bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống tốt đẹp, tạo nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Gia đình góp phần duy trì và phát triển văn hóa truyền thống của dân tộc, là nơi bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng. Thông qua việc lưu truyền văn hóa dân tộc qua các thế hệ, các thành viên, gia đình góp phần bảo tồn, phát triển văn hóa, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
Gia đình có vai trò quan trọng đối với sự hình thành và phát triển nhân cách mỗi con người, là cái nôi văn hóa đầu tiên hình thành nhân cách cho trẻ em. Nếu nhân cách của con người bao gồm hai mặt đức và tài, thì gia đình là nơi nuôi dưỡng đạo đức và gieo mầm tài năng. Gia đình là môi trường sống đầu tiên và quan trọng nhất của mỗi con người. Trước mọi sóng gió cuộc đời, gia đình vẫn luôn là bến cảng an bình nhất, là “tổ ấm” hạnh phúc nhất, là nơi chia sẻ mọi nỗi buồn vui, sự thành đạt cũng như nỗi bất hạnh… của mỗi người.
Hội LHPN Việt Nam là tổ chức chính trị – xã hội tập hợp rộng rãi các tầng lớp phụ nữ Việt Nam với gần 17 triệu hội viên; đại diện, bảo vệ quyền bình đẳng, dân chủ, lợi ích hợp pháp, chính đáng của phụ nữ; đoàn kết, vận động phụ nữ thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và vận động xã hội thực hiện bình đẳng giới. Tất cả các chương trình, nhiệm vụ của Hội đều hướng đến mục tiêu cốt lõi là xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc.
Trong suốt quá trình hoạt động, Hội LHPNVN luôn nhận thức được vị trí của mình là một tổ chức chính trị xã hội có vai trò quan trọng, nòng cốt trong công tác xây dựng gia đình. Đặc biệt là những nhiệm vụ cụ thể trong phạm vi hoạt động của mình để thực hiện tốt Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030: “Chú trọng xây dựng, nhân rộng các mô hình xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, đặc biệt là mô hình giáo dục kỹ năng làm cha, mẹ cho những người sắp làm cha, mẹ hoặc cho người có con trong độ tuổi chưa thành niên; chủ trì xây dựng và tổ chức thực hiện mô hình Trung tâm tư vấn tiền hôn nhân và hỗ trợ gia đình; phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện Đề án nâng cao chất lượng quan hệ trong gia đình và hỗ trợ xây dựng gia đình hạnh phúc, bền vững đến năm 2020.
2. Vị trí, vai trò của người phụ nữ trong giáo dục gia đình
Vai trò của phụ nữ trong việc chăm sóc và giáo dục con cái luôn giữ một vị trí vô cùng quan trọng. Tầm quan trọng này không chỉ xuất phát từ vị trí đặc biệt của chức năng giáo dục, xã hội hóa của gia đình, mà còn vì sự ảnh hưởng của người mẹ tới việc hình thành và phát triển nhân cách của trẻ em ngày từ buổi ban đầu khi đứa trẻ “bước vào” quá trình xã hội hóa.
Để xây dựng xã hội lành mạnh chúng ta phải bắt đầu từ xây dựng gia đình và từ người phụ nữ. “Phụ nữ vừa là người lao động, người công dân, vừa là người mẹ, người thầy đầu tiên của con người” .
Từ bao đời nay, nhân dân ta đã lưu truyền nhiều câu tục ngữ, ca dao nói về vai trò của người phụ nữ, người mẹ đối với gia đình: “Phúc đức tại mẫu”, “Công cha như núi Thái Sơn. Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”; “Cây xanh, thì lá cũng xanh. Cha mẹ hiền lành, để phúc cho con”… Ở giai đoạn đầu của lịch sử, chế độ mẫu hệ đã chiếm một thời gian dài. Tuy thời phong kiến vốn “trọng nam khinh nữ” nhưng vai trò của người vợ, người mẹ vẫn không hề suy giảm, nhiều khi họ thay thế người chồng, người cha để nuôi dạy con cái nên người. Đến xã hội hiện đại, với tư tưởng “nam nữ bình đẳng”, thì vai trò người phụ nữ càng được đề cao và người vợ, người mẹ trong các gia đình trở nên một trụ cột trong việc giáo dục con cái và xây dựng gia đình hạnh phúc. Không phải ngẫu nhiên mà con người hiện đại đã khẳng định rằng: “Giáo dục một người đàn ông được một người đàn ông. Giáo dục một người đàn bà được cả gia đình” (R.Tagor).
Trong xã hội truyền thống cũng như xã hội hiện đại, với thiên chức mang thai, sinh con và làm mẹ, phụ nữ luôn chịu trách nhiệm đảm đương vai trò cao cả: duy trì và phát triển nòi giống, tái sản xuất sức lao động; nuôi dạy, hình thành nhân cách thế hệ trẻ, góp phần xây dựng nguồn nhân lực có sức khỏe, năng lực, trình độ, có phẩm chất đạo đức, lối sống tiến bộ, lành mạnh để tham gia xây dựng và phát triển đất nước. Phụ nữ là ngọn lửa sưởi ấm gia đình, luôn quan tâm, chăm sóc các thành viên trong gia đình, duy trì, vun đắp những giá trị văn hóa gia đình.
Trước đây, xã hội chưa có sự nhìn nhận đúng đắn về vai trò của người mẹ với việc hình thành nhân cách của con trẻ mà thường đặt trong mối quan hệ chung chung: gia đình – nhà trường – xã hội, mà chưa ý thức được yếu tố gia đình mới thực sự là nền tảng quan trọng trong giáo dục, hình thành nhân cách trẻ thơ. Một đứa trẻ được sinh ra muốn trở thành một con người có đủ Đức – Trí – Thể – Mỹ cần phải được giáo dục từ lúc lọt lòng. Người xưa cho rằng “không con là tội bất hiếu”, nhưng ngày nay, những người phụ nữ vô sinh được quan tâm thông cảm, trong khi đó những người phụ nữ sinh ra con mà vô trách nhiệm không giáo dưỡng con đến nơi đến chốn thì bị lên án nặng nề và thậm chí phải chịu hình phạt của luật pháp. Vẫn nói “con hư tại mẹ”, vậy con giỏi, con ngoan chắc chắn cũng do người mẹ. Trên thực tế, nhiều nhà khoa học, nhà văn, nhà thơ, nhà chính trị gia, nhà kinh tế… thành đạt khi đứng trên bục vinh quang, người họ nhớ ơn đầu tiên chính là mẹ. Một văn hào đã nói: “Không có phụ nữ thì không có người Mẹ. Không có người Mẹ, thì không có các anh hùng”. Người phụ nữ xưa và nay đều giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong thực hiện chức năng giáo dục gia đình, hay ngày nay còn được gọi là chức năng xã hội hóa cá nhân hình thành nhân cách con người.
Xu thế hội nhập và phát triển của đất nước đã tác động đến sự biến đổi của gia đình, theo đó, vai trò của người phụ nữ trong gia đình và ngoài xã hội cũng có sự thay đổi. Có thể nói rằng, ngày nay, nhiệm vụ của người mẹ không đơn thuần là chăm sóc miếng ăn, giấc ngủ mà tham gia vào quá trình định hướng, hình thành nhân cách cho con. Ngược lại, người cha bên cạnh những “việc lớn” cũng cần có trách nhiệm chia sẻ việc nhà, đưa đón, dạy con học…
Trong thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, những thành tựu khoa học kỹ thuật hiện đại, các dịch vụ xã hội đã một phần hỗ trợ người phụ nữ trong công việc nội trợ, giảm bớt sức lao động trong gia đình. Tuy nhiên, phụ nữ vẫn là người đảm nhận chính từ việc nội trợ tới việc dạy dỗ con cái, chăm lo đời sống tinh thần cho các thành viên trong gia đình. Quỹ thời gian dành cho công việc, cho việc hưởng thụ các giá trị văn hóa tinh thần, việc học tập nâng cao trình độ kiến thức của phụ nữ là rất hiếm hoi, thậm chí là không có đối với một bộ phận phụ nữ. Khi người phụ nữ bị chia sẻ bởi quá nhiều công việc khác nhau, nhất là tham gia ngày càng nhiều vào các hoạt động xã hội thì vai trò của người phụ nữ trong gia đình sẽ giảm đi. Phụ nữ đang gặp khó khăn trong việc thực hiện “vai trò kép” của mình.
3. Hoạt động của Hội LHPN Việt Nam nhằm vận động, hỗ trợ phụ nữ xây dựng gia đình hạnh phúc và phát huy vai trò của gia đình trong giáo dục con
Xác định vai trò quan trọng của cha mẹ đối với sự phát triển toàn diện và tương lai của trẻ, những năm qua, Hội LHPN Việt Nam đã đặc biệt chú trọng nhóm đối tượng cha mẹ thông qua tác động tới nhận thức hướng tới cải thiện kỹ năng làm cha mẹ tốt hơn.
Tại nhiều địa phương, các mô hình nhằm giáo dục kiến thức, kỹ năng làm cha mẹ được triển khai, nhân rộng hoặc xây dựng mới như câu lạc bộ “Cha mẹ nuôi dạy con tốt”, “Người cha tốt của con”, “Khi mẹ vắng nhà”, “Gia đình phòng, chống tệ nạn xã hội”, “Giáo dục và đời sống”, “Nhóm cha mẹ”, “Nhóm trẻ chơi dưới 3 tuổi”, “Cha là tấm gương sáng của con”, “Gia đình học tập nuôi con khỏe”, “Gia đình 4 chuẩn mực” … Nhiều mô hình còn có sự tham gia của cả nam giới, qua đó thu hút nam giới chia sẻ trách nhiệm với phụ nữ trong gia đình và hỗ trợ phụ nữ trong các hoạt động nâng cao kiến thức, kỹ năng về các vấn đề liên quan, nhất là trong nuôi dạy con. Các mô hình, câu lạc bộ “Xây dựng gia đình hạnh phúc” được xem là mô hình phổ biến nhất ở các địa phương đã có ý nghĩa tích cực nhất định, là cầu nối truyền tải thông tin, giao lưu, chia sẻ vấn đề giáo dục gia đình, bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình và can thiệp có hiệu quả. Nhìn chung, các mô hình này đã góp phần tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân và phụ nữ về vai trò gia đình trong nuôi dạy con, phòng chống bạo lực gia đình, các vấn đề tội phạm và phòng chống tệ nạn xã hội…, trong đó chú trọng hướng dẫn các thành viên giải pháp phòng ngừa từ gia đình. Đặc biệt các mô hình tổ, nhóm vay vốn tiết kiệm có ở hầu hết các địa bàn được các cấp Hội lồng ghép chặt chẽ với tuyên truyền các vấn đề về giáo dục gia đình và xây dựng gia đình thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Các mô hình cũng là kênh hiệu quả giúp các cấp Hội cũng nắm tâm tư, nguyện vọng của chị em phụ nữ để kịp thời chia sẻ, động viên, giúp đỡ về vật chất, tinh thần, tạo điều kiện cho chị em trong xây dựng gia đình và thực hiện các tiêu chí thi đua, góp phần giảm tình trạng vi phạm pháp luật, mắc tệ nạn xã hội, tình trạng bạo lực gia đình…
Đề án “Giáo dục 5 triệu bà mẹ nuôi dạy con tốt” giai đoạn 2010 – 2015 do Hội LHPN Việt Nam là cơ quan chủ trì là một trong những Đề án nổi bật có đóng góp tích cực trong nâng cao kiến thức, kỹ năng làm cha mẹ, giúp cho các ông bố, bà mẹ có con dưới 16 tuổi được trang bị kiến thức và kỹ năng nuôi, dạy con, từ đó áp dụng trong việc nuôi con khoẻ, dạy con ngoan, góp phần giảm tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng, trẻ em chưa ngoan, xây dựng gia đình hạnh phúc, xã hội, cộng đồng bình yên. Sau gần 5 năm triển khai, đã có 8.468.357/5 triệu bà mẹ, 2.969.123/2 triệu ông bố có con dưới 16 tuổi được tập huấn, trang bị kiến thức, thay đổi hành vi về phương pháp nuôi, dạy con khoa học, theo độ tuổi; 3.742.279/1,5 triệu trẻ vị thành niên được tiếp cận các kiến thức về sức khỏe, sinh sản và giáo dục kỹ năng sống. Nhiều hội thảo với các chủ đề mang tính thời sự về giáo dục gia đình, giáo dục kỹ năng làm cha mẹ, xây dựng gia đình hạnh phúc đã được tổ chức ở các cấp TW và địa phương như: Hội thảo “Tăng cường vai trò, trách nhiệm của nam giới trong tổ chức cuộc sống gia đình và nuôi dạy con khi mẹ đi làm ăn xa”, Diễn đàn “Xây dựng gia đình công nhân, viên chức, lao động nuôi, dạy con tốt”… Để hỗ trợ hội viên, phụ nữ xây dựng gia đình, Hội đã biên soạn và phát hành nhiều tài liệu hướng dẫn và tuyên truyền về xây dựng gia đình hạnh phúc, xây dựng nông thôn mới. Đặc biệt, năm 2013, Hội đã đề xuất và được Chính phủ chọn là Năm Gia đình Việt Nam, hoạt động này đã thu hút được các tổ chức, các tầng lớp nhân dân tham gia các hoạt động hướng về gia đình ở tất cả các địa phương…
Bên cạnh đó, Hội LHPN Việt Nam đã có nhiều chương trình, đề án nhằm góp phần đẩy mạnh của gia đình trong giáo dục con, tiêu biểu là Chương trình giáo dục cha mẹ trong chăm sóc và phát triển toàn diện trẻ thơ, Đề án Hỗ trợ, phát triển nhóm trẻ độc lập tư thục ở khu vực khu công nghiệp, khu chế xuất đến 2020, tăng cường năng lực của Hội LHPN trong việc huy động sự tham gia của cộng đồng trong hỗ trợ cho quá trình dạy và học tích cực, vận động cộng đồng thực hiện tiếp cận giáo dục dựa trên quyền, chuyển tiếp mầm non lên tiểu học, giúp con hướng nghiệp…Từ những kết quả quan trọng ban đầu, cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” của Hội đã được Chính phủ đưa vào Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 -2020.
Tóm lại, gia đình là tế bào của xã hội, là một thiết chế xã hội đặc biệt trong cơ cấu của xã hội. Sự ổn định và phát triển của gia đình có vị trí, vai trò hết sức quan trọng đối với sự ổn định và phát triển xã hội, đặc biệt trong bối cảnh công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước. Xây dựng và phát triển gia đình Việt Nam no ấm, tiến bộ, hạnh phúc và phát triển bền vững là trách nhiệm của toàn xã hội mà Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam có vai trò, trách nhiệm nòng cốt.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Báo cáo hàng năm và chuyên đề của Hội LHPN Việt Nam về công tác gia đình từ 2010 đến 2017.
2. Nghị quyết Đại hội đại biểu phụ nữ toàn quốc lần thứ XI, Hà Nội, 5/2012.
3. Nghị quyết Đại hội đại biểu phụ nữ toàn quốc lần thứ XII, Hà Nội, 5/2017.
4. Quản lý nhà nước về gia đình lý luận và thực tiễn, GS.TS Lê Thị Quý, NXB Dân trí, Hà Nội 2010.
5. Quyết định số 343/QĐ-TTg ngày 12 tháng 3 năm 2010 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Đề án Tuyên truyền, giáo dục phẩm chất, đạo đức phụ nữ Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước (giai đoạn 2010 – 2015).
6. Quyết định số 629 – QĐ/TTg ngày 29/5/2012 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030.
Thông tin cá nhân
Họ và tên: Dương Thị Hằng
Học vị: Thạc sĩ Quản lý văn hóa giáo dục
Địa chỉ: Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, 36 Lý Thường Kiệt, Hà Nội
Email: hangstkkbq@gmail.com Di động: 0904.008.272
