English
Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ kính yêu, trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ, lực lượng vũ trang và nhân dân tỉnh Cà Mau đã lập nên những chiến công oanh liệt, góp phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Là mũi đất cuối cùng của Tổ quốc, Cà Mau mang trong mình truyền thống kiên cường trong suốt các cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ, cũng như trong cuộc chiến bảo vệ biên giới Tây Nam và làm nhiệm vụ quốc tế cao cả giúp nhân dân Campuchia. Từ mảnh đất giàu truyền thống cách mạng ấy đã xuất hiện nhiều tấm gương anh hùng tiêu biểu, nhiều Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Họ là những đóa hoa tinh túy nhất trong vườn hoa tuyệt đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam.
Liệt sĩ, Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng, Anh hùng lực lượng vũ tranh nhân dân Nguyễn Thị Mười là hình ảnh tiêu biểu và sống động nhất cho tinh thần bất khuất, lòng dũng cảm và sự hy sinh cao cả của người phụ nữ Nam Bộ trong những năm tháng chiến tranh ác liệt.
Má Nguyễn Thị Mười, sinh năm 1920, ở xã Hưng Phú, Huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu (nay là xã Vĩnh Thanh, tỉnh Cà Mau), Chồng má là ông Dương Văn Năm, cán bộ hoạt động cách mạng tại địa phương. Do hoạt động bị lộ, ông địch bắt tra tấn dã man. Sau khi ra tù, năm 1959 ông bà dời nhà qua xã Vĩnh Hưng huyện Hồng Dân (nay là xã Hồng Dân tỉnh Cà Mau).
Tại đây, Má được phân công phụ trách công tác phụ nữ của xã, trực tiếp điều hành chi hội phụ nữ Vĩnh Hưng. Má có 6 người con, hai con trai Dương Văn Tửng và Dương Văn Chơi đã hiến dâng trọn tuổi thanh xuân cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và đã lần lượt anh dũng hy sinh vào năm 1971 và năm 1972.
Mỗi khi các đơn vị của huyện, tỉnh, Quân khu về huyện Hồng Dân là Má có mặt, Má thường mang bánh trái đến mời bộ đội. Đặc biệt, với đơn vị 96 của Quân khu, từ cán bộ đến chiến sĩ hầu như ai cũng biết đến Má. Trong những ngày địch bao vây, càn quét liên miên, Má thường nói giản dị mà gan ruột: “Tụi nó cực khổ lắm, nhất định không để cho đứa nào bị đói.”
Trong phong trào đấu tranh trực diện của quân và dân xã Vĩnh Hưng, nhiều cuộc đấu tranh với địch diễn ra rất quyết liệt. Má Mười luôn là một trong những người tiên phong, kiên cường và mưu trí. Ngày 9 tháng 4 năm 1970, Má sang thăm con ở Mỹ Quới – Thạnh Trị, vào lúc rạng sáng, địch bất ngờ tổ chức càn quét ở Ngã Năm đánh vào, người dân chạy dồn về ấp Mỹ Tây khá đông, địch xã súng bắn vào người dân. Trước tình thế đó, Má Mười đã dũng cảm lao ra phía trước, chặn họng súng và hét to “Các ông không có quyền bắn người làm ăn vô tội, tội gì mà các ông bắn”. Theo sau Má có trên 300 người. Cuộc đấu tranh trực diện tại chỗ đã chặn đứng hành động giết người vô cớ của địch.
Năm 1970, địch tập trung bình định Vĩnh Hưng, một xã mà chúng đóng 5 đồn. Nơi ăn chốn ở và hoạt động của du kích rất khó khăn, Má bảo: “Má làm hầm bí mật ở nhà, chứa các con, nếu có bị địch đánh Má sẵn sàng hy sinh với các con”.
10 giờ sáng ngày 22 tháng 4 năm 1972, địch phát hiện nhà Má có nuôi giấu 4 du kích, trong đó có đồng chí xã đội trưởng bị thương chưa lành. Chúng kéo một tiểu đội ập vào nhà, phát hiện hầm bí mật, ném lựu đạn xuống hầm. Trong giây phút sinh tử đó Má bình tĩnh quyết tử để bảo vệ các con. Má vật lộn với tên lính đi đầu, rồi cả nhà ra chặn địch. Hơn 10 phút ẩu đả với địch tại cửa, Má bị tên lính ở phía sau chĩa súng vào sườn bắn hy sinh, đứa cháu nội và người con dâu thứ tư của Má cũng bị bắn trọng thương.
Sự hy sinh cao cả của Má Nguyễn Thị Mười đã trở thành biểu tượng sáng ngời của lòng yêu nước, đức hy sinh và tình thương bao la dành cho cách mạng, cho đồng đội và cho nhân dân. Gia đình Má đã hiến dâng xương máu cho sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc.
Ghi nhận những cống hiến to lớn đó, ngày 6 tháng 11 năm 1978, Má Nguyễn Thị Mười được Hội đồng Nhà nước truy tặng thưởng Huân chương quân công hạng ba và danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; năm 1994 Má tiếp tục được truy tặng danh hiệu cao quý Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng.
Để tưởng nhớ công lao của Má, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Cà Mau đã đặt tên Nguyễn Thị Mười cho một con đường tại phường Bạc Liêu.
Cuộc đời và sự hy sinh của Má Nguyễn Thị Mười là một bản hùng ca bất diệt về lòng yêu nước và đức hy sinh cao cả của người phụ nữ Việt Nam. Giữa ranh giới mong manh của sự sống và cái chết, Má vẫn giữ vững khí tiết, một lòng một dạ sắt son với cách mạng, không chỉ là một chiến sĩ kiên trung trên chiến trường, Má còn là người mẹ vĩ đại đã hiến dâng những gì quý giá nhất của mình cho độc lập dân tộc. Tên tuổi của Má sẽ mãi khắc ghi trong trang sử vàng của quê hương, là ngọn đuốc sáng soi đường cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau về lòng trung nghĩa với nước, nghĩa tình với dân.
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 22 tháng 12 năm 2025
Võ Cư
Phòng Truyền thông – Giáo dục – Quan hệ quốc tế
Tài liệu tham khảo:
- Hội LHPN Việt Nam (2020), Ký ức Phụ nữ Tây Nam Bộ, Nxb Phụ nữ Việt Nam.
- Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Minh Hải (1987), Minh Hải, các Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân , Nxb Thanh Niên.
- https://baocamau.vn/me-vnah-nguyen-thi-muoi-xung-danh-anh-hung-luc-luong-vu-trang-nhan-dan-a43692.html
