1. Tên gọi: Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ
  2. Địa chỉ: 200 – 202 Đường Võ Thị Sáu, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, Tp. Hồ Chí Minh.
  3. Email: bt.pnnb.svhtt@tphcm.gov.vn
  4. Website: www.baotangphunu.com và www.womanmuseum.net
  5. Tel/ (84.8) 39.327.130 – (84.8) 39.320.785
  6. Năm thành lập: 1985
  7. Sáng lập: Tổ nghiên cứu Lịch sử Phụ nữ Nam Bộ
  8. Mục đích hoạt động: giữ gìn, giáo dục lòng yêu nước, truyền thống tốt đẹp của phụ nữ miền Nam cho các thế hệ mai sau.
  9. Nội dung chính: Lịch sử đấu tranh cách mạng và truyền thống văn hóa của phụ nữ miền Nam
  10. Cơ quan chủ quản: Sở Văn hóa vàThể thao thành phố Hồ Chí Minh

– Diện tích sàn khối nhà trưng bày: 3.699m2

– Diện tích sàn kho kiểm kê bảo quản phụ vụ nghiêm cứu: 2.933,33m2

– Diện tích khối Hành chánh: 312m2

  1. Bộ sưu tập hiện vật hoàn chỉnh 23
  2. Trưng bày 27 chuyên đề trưng bày cố định và nhiều trưng bày chuyên đề và lưu động về lịch sử chống ngoại xâm và bảo vệ, phát huy di sản văn hóa dân tộc của phụ nữ miền Nam.
  3. Khách tham quan: 100.000 lượt khách tham quan trong và ngoài nước, đặc biệt là ở các tỉnh thành phía Nam.
  4. Xuất bản: 30 ấn phẩm về phụ nữ miền Nam.
  5. Quan hệ quốc tế: Nhật Bản, Bỉ, Hà Lan, Trung Quốc, Ý, Đức, Úc, Venezuela, Ấn độ… Ký chương trình hợp tác với  trung tâm ký ức lịch sử quốc gia Colombia.
  6. Chương trình đặc biệt kỷ niệm 25 năm thành lập bảo tàng: họp mặt giao lưu phụ nữ tiêu biểu miền Nam, xây dựng phim và xuất bản sách về 25 năm xây dựng và phát triển bảo tàng, trưng bày “Phụ nữ Sài Gòn – Gia Định trong Tổng tiến công năm 1975“.

LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA

BẢO TÀNG PHỤ NỮ NAM BỘ

Ra đời ngày 29/4/1985, đến nay Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ – số 200-202 đường Võ Thị Sáu, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh đã trở thành một địa chỉ quen thuộc với khách tham quan trong nước, nhất là các tầng lớp phụ nữ và khách nước ngoài đến tham quan Thành phố Hồ Chí Minh.

Tiền thân của Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ là Nhà Truyền thống Phụ nữ Nam Bộ được xây dựng theo tâm nguyện và ý chí của các thế hệ phụ nữ đi trước nhằm giữ gìn, giáo dục lòng yêu nước, truyền thống tốt đẹp của Phụ nữ Việt Nam cho các thế hệ mai sau.

Được sự chấp thuận của Bộ Chính trị và Ban Bí thư Trung ương Đảng, tháng 01 năm 1983 Tổ nghiên cứu Lịch sử Phụ nữ Nam Bộ (gọi tắt là Tổ Sử Phụ nữ Nam Bộ) được thành lập. Tổ Sử Phụ nữ gồm 13 nữ cán bộ lão thành, đa số đã nghỉ hưu, tự nguyện tham gia công tác Tổng kết Lịch sử phong trào phụ nữ Nam Bộ, do bà Nguyễn Thị Thập – nguyên Ủy viên Trung ương Đảng khóa 2, 3, 4; nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội; nguyên Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (từ năm 1956 đến năm 1974) phụ trách.

Với tinh thần làm việc khẩn trương của Tổ Sử Phụ nữ Nam Bộ, ngày 29/4/1985, nhân kỷ niệm 10 năm Ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước Nhà Truyền thống Phụ nữ Nam Bộ được khánh thành với diện tích 200m2 gồm 6 phòng trưng bày chuyên đề. Hoạt động chưa đầy một năm, Nhà Truyền thống Phụ nữ Nam Bộ đã đón hơn 100.000 lượt khách tham quan trong và ngoài nước, đặc biệt là ở các tỉnh thành phía Nam.

Song thực tế cho thấy với một diện tích trưng bày khiêm tốn như trên, Nhà Truyền thống Phụ nữ Nam Bộ không thể nào chuyển tải hết nội dung cũng như thể hiện được các mặt tiêu biểu, đặc thù của phụ nữ miền Nam trong quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc. Do đó, ngày 8/3/1986 được Trung ương Đảng và nhà nước cho phép, Tổ Sử Phụ nữ Nam Bộ khởi công xây dựng bảo tàng mới có diện tích 3.000m2 với sự ủng hộ tích cực về tiền bạc, vật tư của các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể, các cá nhân, kiều bào… của Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh, thành.

Trong 4 năm (1986-1990) vừa lo vận động kinh phí, vừa thi công xây dựng, vừa tích cực sưu tầm tư liệu, hiện vật và biên soạn quyển “Truyền thống đấu tranh cách mạng của Phụ nữ Nam Bộ thành đồng” là một nỗ lực rất lớn của Tổ Sử Phụ nữ Nam Bộ và của lớp cán bộ trẻ đầy tâm huyết với việc cho ra đời một bảo tàng về Phụ nữ Nam Bộ. Đây là một bảo tàng được xây dựng theo phương thức xã hội hóa đầu tiên ở Việt Nam.

Ngày 18/5/1990, lễ khánh thành Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ được tổ chức trọng thể trong không khí tưng bừng cả nước kỷ niệm lần thứ 100 Ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890-19/5/1990). Bảo tàng có diện tích sử dụng 5.410,5m2, một hội trường có sức chứa gần 1.000 người, hệ thống kho bảo quản trên 700m2. Từ đó đến nay, dưới sự lãnh đạo của Ủy ban Nhân Dân Thành phố Hồ Chí Minh, Sở Văn hóa Thông tin (nay là Sở Văn hóa và Thể thao) và sự hỗ trợ của Cục Di sản Văn hóa, tổ chức Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp, đồng bào ở các địa phương, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ đã từng bước trưởng thành và khẳng định được vị trí trong hệ thống bảo tàng cả nước. Hơn 37 năm hoạt động, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ có nhiều nỗ lực chủ động sáng tạo trong các mặt công tác chuyên môn nhằm giáo dục truyền thống của Phụ nữ Việt Nam cho công chúng và trở thành điểm đến – nơi họp mặt truyền thống, giao lưu, sinh hoạt văn hóa… của các thế hệ Phụ nữ Việt Nam.

Tính đến tháng 6/2022, Bảo tàng hiện quản lý 44.108 hiện vật và tài liệu khoa học. Trong đó hơn ½ là hiện vật loại hình chiến tranh cách mạng và ½ là hiện vật văn hóa bao gồm nhiều chất liệu. Các hiện vật được chia thành 24 bộ sưu tập theo chủ đề hoặc theo chất liệu, trong đó có 6 bộ sưu tập hiện vật quí hiếm. Hầu hết hiện vật được bảo quản theo đúng hướng dẫn của Cục Di sản Văn hóa theo từng chất liệu với ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm thích hợp. Ngoài ra, Thư viện của bảo tàng có trên 12.000 đầu sách chuyên đề về phụ nữ và hàng ngàn sách báo, tạp chí.

Đối với hệ thống trưng bày, ngoài trưng bày 11 chuyên đề cố định trước đây, gắn với dự án “Cải tạo, mở rộng Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ” phòng trưng bày mới sau khi mở rộng diện tích trưng bày sẽ giới thiệu đến khách tham quan 27 chuyên đề đa dạng về nội dung và hình thức phù hợp với nhu cầu của công chúng và xu hướng phát triển của hệ thống Bảo tàng trong nước và khu vực. Từ năm 2018 cho đến nay, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ từng bước thực hiện ứng dụng công nghệ trong trưng bày Bảo tàng tại các phòng trưng bày của Bảo tàng, là Bảo tàng đầu tiên của Thành phố Hồ Chí Minh ứng dụng công nghệ trưng bày thực tế ảo 3D/3600.

Bên cạnh việc sưu tầm tư liệu, hiện vật về những đóng góp của phụ nữ miền Nam trong chống ngoại xâm, Bảo tàng đã chú trọng sưu tầm tư liệu, hiện vật về những đóng góp của Phụ nữ miền Nam trong bảo tồn phát huy di sản văn hóa của dân tộc. Trong đó, có hiện vật văn hóa phi vật thể liên quan đến lễ hội, tín ngưỡng, sinh hoạt văn hóa cộng đồng, làng nghề truyền thống… Đến nay, Bảo tàng đã có nhiều bộ sưu tập: áo dài, chóe, trang phục, trang sức, dụng cụ nhà bếp, đồ dùng trong sản xuất nông nghiệp lúa nước… Đó là, chưa kể hàng trăm giờ ghi hình phim tư liệu về văn hóa phi vật thể: dân ca, làng nghề truyền thống, lễ hội thờ Bà (Mẫu)…

Bảo tàng đã sưu tầm, nghiên cứu, biên soạn, in ấn và xuất bản 30 đầu sách về phụ nữ miền Nam, trong đó có quyển “Phụ nữ Nam Bộ thành đồng” tổng kết phong trào đấu tranh của phụ nữ Nam Bộ trong hai cuộc kháng chiến (đã tái bản lần thứ ba), “Di tích danh thắng Lịch sử Văn hoá Phụ nữ Việt Nam”, “Truyện tích huyền thoại Phụ nữ Việt Nam” v.v… phối hợp với Đài truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh và xưởng phim Giải Phóng thực hiện 5 bộ phim tư liệu về Nhà truyền thống Phụ nữ Nam Bộ, “Chân dung người mẹ miền Nam”, nữ tù chính trị và nữ thanh niên xung phong đạt giải thưởng cao, phim tư liệu “Chân dung Bà mẹ Việt Nam Anh hùng Thành phố Hồ Chí Minh” phối hợp cùng Hãng phim Nguyễn Đình Chiểu. Công tác nghiên cứu khoa học được Bảo tàng quan tâm với hàng chục đề tài nghiên cứu liên quan đến vai trò người phụ nữ trong kháng chiến cũng như trong gìn giữ và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc.

Trong quá trình đi sưu tầm tư liệu, hiện vật, tiếp xúc nhân chứng lịch sử và một số hoạt động khác, Bảo tàng đã góp phần tác động tích cực đến việc giải quyết chính sách cho những người có công với nước, chính sách xã hội đối với cựu nữ tù chính trị nữ thanh niên xung phong,… cụ thể, là việc đề nghị tỉnh Tiền Giang lập nhà lưu niệm Bà Nguyễn Thị Thập, đề xuất phong tặng danh hiệu anh hùng cho liệt sĩ Bé Sáu ở Tiền Giang, vận động các nhà hảo tâm đóng góp xây dựng 14 nhà tình thương, tình nghĩa cho các đối tượng phụ nữ nghèo ở một số tỉnh. Năm 2010, được sự hỗ trợ của công ty Golf Long Thành, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ đã xây dựng 100 căn Nhà tình nghĩa cho phụ nữ khó khăn tại các tỉnh, thành miền Nam với tổng giá trị là 5 tỷ đồng.

Đặc biệt, năm 2011 Bảo tàng đã phối hợp cùng Sở Lao động, Thương binh và Xã hội, Hội Liên hiệp Phụ nữ thực hiện dự án “Nghiên cứu, sưu tầm, trưng bày tư liệu về Bà mẹ Việt Nam anh hùng Thành phố Hồ Chí Minh”, Bảo tàng đã cập nhật, viết thông tin 1.902/1.971 Bà mẹ (thời điểm năm 2011) và sưu tầm 1.413 hiện vật gốc của các Mẹ. Công tác đối ngoại và hợp tác quốc tế được Bảo tàng chú trọng và đạt được nhiều kết quả. Bảo tàng đã đưa hiện vật đi trưng bày ở các nước Bỉ, Hà Lan, phối hợp với Bảo tàng Chihiro (Nhật Bản) trưng bày chủ đề “Mẹ vắng nhà” (sưu tập tranh của cố nữ hoạ sĩ Chihiro sáng tác từ cảm xúc đọc tác phẩm “Người mẹ cầm súng” của nhà văn Nguyễn Thi), trưng bày búp bê truyền thống Nhật Bản, trưng bày hàng thủ công mỹ nghệ của Colombia tại Bảo tàng. Cán bộ Bảo tàng còn tham gia hội nhị, hội thảo quốc tế về bảo tàng khu vực Đông Nam Á do Hội đồng Bảo tàng Quốc tế (ICOM) tổ chức tại Lào và Cam pu chia (năm 2006), hội nghị quốc tế lần I về bảo tàng phụ nữ tại Italy với sự tham gia của đông đảo đại biểu từ 23 bảo tàng phụ nữ trên thế giới (năm 2008). Thăm và trao đổi kinh nghiệm với Trung tâm Ký ức Lịch sử Quốc gia Colombia (2018) và Ký kết Biên bản ghi nhớ Hợp tác với Colombia 5 năm (2021- 2025). Qua sự trao đổi, hợp tác, Bảo tàng đã có dịp giới thiệu về truyền thống của phụ nữ Việt Nam nói riêng và lịch sử văn hoá dân tộc nói chung với bạn bè thế giới.

Từ khi thành lập đến nay, tập thể cán bộ công chức Bảo tàng đã không ngừng học tập, phấn đấu vươn lên mọi mặt về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, trình độ chính trị và quản lý. Với những thành tích đạt được, năm 1998, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ đã vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất do Nhà nước trao tặng và liên tục nhiều năm liền nhận bằng khen của Bộ Văn hoá thông tin và bằng khen UBND TP.HCM; Cờ thi đua đơn vị dẫn đầu của Uỷ ban Nhân dân Thành phố (2011 – 2019); Cờ thi đua của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch (2013 – 2021). Ngày nay, đội ngũ cán bộ Bảo tàng đang cố gắng phấn đấu đáp ứng yêu cầu của xu thế hội nhập và phát triển ngành bảo tàng nói riêng và sự nghiệp bảo tồn di sản văn hoá nói chung.